Automatisch verlies van Nederlanderschap en de evenredigheidstoets

De Tjebbes-uitspraak
Per 1 april 2022 is er een nieuwe bepaling (artikel 6, lid 1, onder p RWN) opgenomen in de Rijkswet op het Nederlanderschap naar aanleiding van de Tjebbes-uitspraak van het Hof van Justitie van de Europese Unie in februari 2020. Deze bepaling ziet op personen die naast de Nederlandse nationaliteit ook een tweede nationaliteit hebben, maar die de Nederlandse nationaliteit hebben verloren door langdurig verblijf in het buitenland zonder dat zij op tijd hun Nederland paspoort hebben verlengd of aangevraagd. Door middel van een nieuwe optieprocedure kan deze groep personen mogelijk hun Nederlanderschap weer terugkrijgen.

Door middel van indiening van een optieverzoek kan verzocht worden om toepassing van een evenredigheidstoets. Hierin moet worden onderzocht of het verlies van het Nederlanderschap onevenredig was. Het Hof noemt in de Tjebbes-uitspraak een aantal omstandigheden die bij de evenredigheidstoets kunnen meewegen. Het Hof geeft geen uitputtende opsomming van omstandigheden die in de beoordeling kunnen worden meegewogen. Het Hof geeft omstandigheden  die in ieder geval in de beoordeling moeten worden betrokken. De genoemde omstandigheden zijn de volgende:

• Door verlies van het Nederlanderschap wordt betrokkene beperkt in het uitoefenen van zijn recht van vrij verkeer en verblijf op het grondgebied van de EU. Dit leidt tot bijzondere moeilijkheden om zich naar Nederland of de EU te blijven begeven om daadwerkelijke en regelmatige banden met gezinsleden te onderhouden
• Bijzondere moeilijkheden om zijn beroepsactiviteiten te verrichten
• Bijzondere moeilijkheden om de noodzakelijke stappen te ondernemen om beroepsactiviteiten te verrichten
• Als het onmogelijk is voor betrokkene om afstand te doen van de andere nationaliteit die zij bezitten
• Ernstig risico dat zijn veiligheid of zijn vrijheid om te gaan en staan waar hij wil aanzienlijk zal afnemen omdat hij niet de consulaire bescherming kan genieten op het grondgebied van de derde staat waar hij verblijft.

Het Hof benadrukt dat alle aangevoerde redenen bij de evenredigheidstoets te maken moeten hebben met het Unierecht. Die redenen mogen niet enkel zien op uw band met Nederland. Zo is het hebben van een baan in één van de EU landen een duidelijke uitoefening van het vrij verkeer op basis van het Unierecht, maar het hebben van een baan in Nederland niet.

Daarnaast oordeelde het Hof dat als toetsingsmoment geldt het moment waarop het Nederlanderschap verloren ging. Dit betekent dat sprake moet zijn van (een van de) de omstandigheden zoals hierboven genoemd op de datum van het verlies van Nederlanderschap. Als de gevolgen nog niet aanwezig waren op het moment van verlies van het Nederlanderschap, maar op dat moment al wel redelijkerwijs voorzienbaar waren, worden deze ook meegenomen in de toets.

De IND kan beslissen dat het automatische verlies van het Nederlanderschap onevenredig is. In dat geval wordt het Nederlanderschap met terugwerkende kracht herkregen. Met andere woorden, het Nederlanderschap wordt als nooit verloren beschouwd.

De evenredigheidstoets in de praktijk
Hoewel deze optieprocedure nog redelijk nieuw is, blijkt uit onze ervaring dat aanvragers tegen veel moeilijkheden aanlopen in de praktijk waardoor de optieverzoeken worden afgewezen.

Een reden hiervan is dat in het optieverzoek vaak enkel omstandigheden worden aangevoerd die de band met Nederland bewijzen. Het hebben van een affectieve band met Nederland of het spreken van de Nederlandse taal is onvoldoende om het verlies van Nederlanderschap als onevenredig aan te merken. De aangevoerde gronden moeten altijd zien op Unierechtelijke omstandigheden.

Daarnaast moeten de omstandigheden die worden aangevoerd zich hebben voorgedaan op het moment van verlies van het Nederlanderschap, of op dat moment redelijkerwijs voorzienbaar zijn geweest. Ook al komt u er pas jaren later achter dat u het Nederlanderschap bent verloren. Omstandigheden die zich voordoen ná het verlies van uw Nederlanderschap worden niet bij de beoordeling betrokken.
Mocht er voor u tóch de mogelijkheid zijn om in de EU te verblijven (met bijvoorbeeld een verblijfsvergunning), dan wordt in de praktijk aangenomen dat het verlies voor u geen onevenredige gevolgen teweeg brengt.

Heeft u ook de Nederlandse nationaliteit verloren of denkt u deze verloren te hebben door langdurig verblijf in het buitenland met een dubbele nationaliteit? En heeft u niet op tijd uw Nederland paspoort verlengt of aangevraagd? Dan komt u wellicht in aanmerking voor de optieprocedure op grond van de Tjebbes-uitspraak. Wij weten uit ervaring hoe de Nederlandse overheid (ministerie van Buitenlandse Zaken en IND) deze zaken beoordeelt.

Heeft u hier vragen over of wilt u weten welke documenten hiervoor nodig zijn?

Neem contact op met onze nationaliteitsdesk voor persoonlijk advies: nationalitydesk@kroesadvocaten.nl